13 Οκτωβρίου 2010

Διαδικτυακές Κοινότητες

Φαινόμενο των καιρών και αποτέλεσμα του  ιντερνετικού «ανοιχτού παράθυρου στον κόσμο»
είναι η δημιουργία των διαδικτυακών κοινοτήτων

Διαδικτυακές Κοινότητες   (εισαγωγή)

από το εγώ στο εμείς

Θυμηθείτε τις πρώτες χρήσεις που κάναμε στο διαδίκτυο. Τα δειλά πρώτα μας βήματα. Λέξεις στην μπάρα των μηχανών αναζήτησης - η δική μας ζήτηση, enter, και οι σελίδες-λινκ-προσφορά να ξεδιπλώνονται μαγικά κατά μήκος της οθόνης στην απόλυτη διάθεση της επιλογής μας. Σταδιακά μάθαμε να ρωτάμε αποτελεσματικότερα χρησιμοποιώντας  αποδοτικότερες λέξεις-κλειδιά, εκπαιδευτήκαμε δηλαδή σαν χρήστες. Αυτή η εξοικείωση με τον κώδικα του διάμεσου μας προς τον αχανή παγκόσμιο ιστό, προσφέροντάς μας αποτελεσματικότερες ανθρώπινες πληροφορίες, έκανε παραγωγικότερες και φιλικότερες τις ίδιες της μηχανές αναζήτησης προς εμάς. Μάθαμε έτσι να επιβιώνουμε στο (και να διαβιώνουμε με) το ίντερνετ!
Ανάμεσα και μετά από τις προσωπικές αναζητήσεις μας, στρεφόμασταν προς υπαρκτά πρόσωπα του περιβάλλοντός μας, και δια ζώσης κοινωνούσαμε τις από το διαδίκτυο νέες πληροφορίες μας. Κάποιοι από αυτούς έκαναν παρόμοια ταξίδια. Έτσι σύντομα αισθανθήκαμε την ανάγκη να τους συναντάμε και εκεί. Το msn, το google-talk και το skype μας πρόσφεραν αναπαυτικές πολυθρόνες για αυτές τις συναντήσεις. Οι συζητήσεις με τους φίλους μας από αυτές τις θέσεις ήταν επικοινωνίες ένας προς έναν, και μεταξύ πραγματικά γνωστών μας ατόμων. Σύντομα όμως έγιναν για εμάς θέση γνωριμίας και προς άλλους ανθρώπους, όπου η διαδικτυακή φιλία ήταν αν όχι η μόνη ίσως η πρώτη αφορμή για μια φιλική επαφή μαζί τους.
Αν οι μηχανές αναζήτησης κάλυψαν την προσωπική μας σχέση με τον κόσμο του διαδικτύου και αν τα κανάλια on line επικοινωνίας έθρεψαν την ανάγκη μας για  τις ιντερνετικές δυαδικές μας σχέσεις, έμενε ακόμα ακάλυπτη η ανάγκη της κοινωνικής συν-παρουσίας μας σε κάτι ευρύτερα ορατό, κάπου όπου βρίσκονται πολλοί και εμείς θα γινόμασταν ένας ανάμεσα σε αυτούς. Όταν ανοίξαμε πρώτη φορά το παράθυρο στον κόσμο αναζητήσαμε πληροφορίες δεν μπορέσαμε να φανταστούμε το να συνυπάρξουμε κάποτε κοινωνικά με άλλους ακόμα και άγνωστους στο διαδίκτυο, αυτό έγινε σιγά σιγά, και αφού πρώτα φιλιώσαμε με τους τρόπους του. Και τώρα, ενώ συνεχίζει ο καθένας από εμάς να συλλέγει πληροφορίες-υλικά  για το δικό του σπίτι, ανοίγουμε διάπλατο το παράθυρο όχι πια μόνο σε διαπροσωπικές επαφές αλλά και στην κοινωνική  παρουσία μας στον παγκόσμιο ιστό. Φωλιά της εκεί κοινωνικής παρουσίας μας είναι οι διάφορες διαδικτυακές κοινότητες που δημιουργήθηκαν εν τω μεταξύ. Στις κοινότητες αυτές φιλοξενούμαστε σε σελίδες δικές μας, και στις αυλές και τους κήπους των δικών μας σελίδων είμαστε οικοδεσπότες και κερνάμε καφέ τους διαδικτυακούς μας φίλους.
Οι διαδικτυακές κοινότητες που μπορούμε να ανήκουμε είναι πολλές και καλύπτουν εναλλακτικές ανάγκες του κοινωνικού μας είναι. Οι διάφορες και διαφορετικές πλευρές μας ζεσταίνονται και αναζητούν κάλυψη αναγκών, είτε σε ευρείες και γενικές «φωλιές» όπως το facebook και το myspace, είτε σε μικρότερες και ειδικές θεματικές «φωλιές» πολιτισμού-επιστήμης-πολιτικής-τεχνών-σχέσεων κλπ. Η για λίγο ή πολύ εγκατάστασή μας σε αυτές τις διαδικτυακές φωλιές ακολούθησε κανόνες αλλά και παρήγαγε νέες νόρμες επικοινωνίας. Με την παρουσία μας εκεί αλλάξαμε και διαμορφώσαμε στα μέτρα μας τις φωλιές αυτές, αλλά και η παραμονή μας εκεί μας άλλαξε και μας διαμόρφωσε σαν άτομα. Δεν είμαστε πλέον αυτό που ήμασταν πριν το διαδίκτυο, αποκτήσαμε νέες αναφορές για το υπάρχειν και το είναι μας, με άλλα λόγια αποκτήσαμε νέες πατρίδες αναφοράς.
Ας προσπαθήσουμε όμως να μας φανταστούμε ως δρώντα υποκείμενα την ώρα που ανοίγουμε το ιντερνετικό μας παράθυρο στον κόσμο, την ώρα που ανοίγουμε το μόντεμ ή την στιγμή που ανοίγουμε έναν εξπλόρερ (τα μόντεμ συνήθως μένουν μονίμως ανοιχτά). Το τι θα επιλέξουμε να κάνουμε στο διαδίκτυο εξαρτάται από την διάθεση και τις ανάγκες της κάθε ιδιαίτερης στιγμής. Άλλοτε θα κινηθούμε με ατομικές αναζητήσεις άλλοτε θα μιλήσουμε σε φίλους άλλοτε θα γράψουμε κάτι σε ένα φόρουμ. Άλλοτε θα ενημερωθούμε άλλοτε θα επικοινωνήσουμε και άλλοτε απλά θα κοιτάξουμε αφηρημένα τις πρώτες σελίδες των ιστότοπων που παρακολουθούμε. Δεν το κάνουν αυτό ως δρώντες διαφορετικοί «εαυτοί». Εξακολουθούμε να είμαστε τα ίδια συνεκτικά άτομα που ήμασταν πριν λίγο όταν ανοίγαμε την βρύση για να πιούμε νερό ή όταν ανοίγαμε την πόρτα για να μπούμε στο σπίτι ή στο γραφείο μας. Άντρες και γυναίκες όλων των ηλικιών, όλων των επαγγελμάτων, όλων των ιδιοτήτων, όλων των ενδιαφερόντων και όλων των απασχολήσεων. Ούτε αλλάζουμε προσωπικές ιδιότητες όταν εναλλακτικά διεκδικούμε ρόλους μοναχικού ατόμου ή μέλους μιας ομάδας στο διαδίκτυο. Κάποιοι θα μας μελετήσουν μεμονωμένα, σαν άτομα, σαν μέλη ομάδας, σαν μέλη κοινωνίας - κράτους - πεποιθήσεων, αλλά θα το κάνουν για δική τους και μόνο επιστημονική διευκόλυνση. Εμείς είμαστε οι ίδιοι, άλλωστε αν διαθέταμε τόσους πολλούς εαυτούς μέσα μας θα ήμασταν "πολυκατοικία εαυτών".
Θα έρθουν λοιπόν κάποια στιγμή διάφοροι ειδικοί, κοινωνιολόγοι ψυχολόγοι και άλλοι επιστήμονες για να παρατηρήσουν τις συμπεριφορές μας στο διαδίκτυο. Θα μελετήσουν εκείνες τις πρώτες δράσεις μας τις μοναχικές, γιατί το άτομο υπάρχει και δρα προσωπικά. Μετά  θα στραφούν προς τις δυαδικές διαδικτυακές δράσεις μας, γιατί μας αρέσει και έχουμε ανάγκη τις διαπροσωπικές σχέσεις. Στη συνέχεια θα ασχοληθούν με το πώς φερόμαστε σαν ομάδα που ανήκει σε μία διαδικτυακή κοινότητα, τις μικρές νέες πατρίδες του είναι και του ανήκειν μας, γιατί είμαστε όντα κοινωνικά και θέλουμε να συνυπάρχουμε και να ενεργούμε μέσα από ομάδες του ευρύτερου κοινωνικού ιστού και του παγκόσμιου γίγνεσθαι. Τέλος, η συνισταμένη όλων αυτών των δράσεων θα δώσει την ιδεολογική θέση της επικοινωνίας μας στην νέα Εποχή του Διαδικτύου, καθώς με την δράση μας διαμορφώνουμε την φιλοσοφία της κάθε εποχής. Τα ευρήματα αυτών των ερευνών απαντώντας σε δικά μας  «φιλοσοφικά» ερωτήματα  θα προσφέρουν συντεταγμένες για να μπορέσουμε να χαρτογραφηθούμε εμείς οι ίδιοι ως υποκείμενα της δράσης μας στον ιστορικό χρόνο. Και όλοι μαζί, δρώντες και παρατηρούντες, θα γράψουμε την Ιστορία του ατομικού και κοινωνικού μας Τώρα. Καλοδεχούμενες λοιπόν αυτές οι αναλύσεις γιατί μέλλουν να αναδείξουν την νέα μας ταυτότητα!

Σταυρούλα Πανοπούλου © 10.2010